Over Franz Kafka – Amerika
Hoe meer je in romans zoekt, hoe meer je er ook in vindt. Nou ja, sommige romans zijn simpel. Achter de doorsnee streekroman hoef je waarschijnlijk weinig diepgaands te zoeken. Maar sommige verhalen hebben ongelooflijk veel diepgang en veelzijdigheid. Amerika, de debuutroman van Franz Kafka, is zo’n boek. Je kan het tien keer lezen, en tien keer anders. Tien keer dieper, tien keer complexer. Het heeft iets ongrijpbaars, iets eindeloos, iets kunstzinnigs.
‘Amerika’ is de eerste grote roman van Franz Kafka. Als je niet oplet, is het een simpel verhaal: een eenzame jongen die zichzelf probeert te redden in het grote Amerika. Maar hoe meer je achter dit verhaal zoekt, hoe gekker en diepzinniger het wordt. Dit is tegelijk een leesbaar, vermakelijk verhaal over iemands kennismaking met het harde leven – én een zeer maatschappelijke en filosofische tekst over het individu en de samenleving; over hoe het individu gedoemd is om te falen en te buigen naar de massa.
Verknipte verhalenbundel
De roman bestaat uit allemaal kleine verhaaltjes, achter elkaar gezet als hoofdstukken die samen een lopend verhaal vormen. Weliswaar lopen de hoofdstukken in elkaar over; je kan ze ook los van elkaar lezen. Elk verhaaltje vertegenwoordigt op een andere manier het centrale thema van het boek. En hoe los van elkaar de hoofdstukken ook staan, de thematiek is verbonden aan élke zin in het boek. Dat is een geweldige prestatie van Kafka, en een waar genot om te lezen. Alles komt spontaan over, maar toch zo doordacht. Het eerste verhaal, ‘De stoker‘, heeft Kafka tijdens zijn leven nog volledig gepubliceerd. Dat geldt niet voor ‘Amerika’ als roman. Deze is na de dood van Kafka pas gepubliceerd.
Het centrale thema en de verkeer-metafoor
De metaforen waarin Kafka schrijft zijn in overvloed. Dit boek gaat over conflict tussen het individu en de massa, tussen onze hoofdpersoon en de maatschappij. Kafka beschrijft hoe het individu vaak ten onder gaat aan de massa. Dat individu is in deze roman een jongen genaamd Karl. Hij heeft allerlei ambities, waar weinig van komt. Hij is een speelbal van de mensen om hem heen. De invloed van ‘de massa’ op hoofdpersoon Karl komt tot uiting in Kafka’s metaforisch taalgebruik. Kafka beschrijft die macht bijvoorbeeld als het verkeer op straat. Het verkeer vertoont veel vergelijkingen met de bureaucratische macht van de massa. Het verkeer vertoont geen menselijkheid (geen emoties); de auto’s in het verkeer vormen samen één coherent geheel. Niemand kan tussen de auto’s in het verkeer komen. Het loopt, er is geen einde, geen begin. Het is één grote schakel bestaande uit duizenden eenheden. Het individu is niet meer van invloed, net zomin relevant.
De diepzinnigheid bij Kafka ligt misschien aan zijn betekenisvolle, veelzeggende zinnen. Ze zitten vol metaforen.Waar ik een conflict tussen de samenleving en het individu lees, leest u misschien autobiografische elementen van de beschadigde Franz Kafka, of leest de ander een zoektocht naar christendom en het geloof. De veelzijdigheid van Kafka’s teksten is werkelijk inspirerend.
Amerika mag misschien slechts het onvoltooide debuut zijn van Kafka – het zou een magnum opus zijn voor menig ander kunstenaar.
Robin Dijkstra
Robin Dijkstra – Amerika: Kafka’s complexe debuut
Deze tekst komt uit een gepubliceerd boek van Ars Librorum: ‘Robin Dijkstra – Amerika: Kafka’s complexe debuut‘. Een verhandeling over de veelzijdigheid van Franz Kafka, zijn debuutroman Amerika, en de mentaliteit van de hoofdpersoon Karl.
€3,99 – koop dit boek in de webshop
Meta
Titel: Amerika
Auteur: Franz Kafka
Gepubliceerd: 1927
Type: Roman
Aantal pagina’s: 304
